Το πιο δύσκολο τρίμηνο από το ξέσπασμα της κρίσης έρχεται στις ενεργειακές τιμές, με τα futures φυσικού αερίου στα χρηματιστήρια να προμηνύουν «καταιγίδα» τουλάχιστον μέχρι και τον Μάρτιο του 2022 και αρκετά αργή αποκλιμάκωση στη συνέχεια.
Το συμβόλαιο μελλοντικής εκπλήρωσης στο φυσικό αέριο για τον Ιανουάριο κινείται στα 134 ευρώ, δηλαδή περίπου 50% πάνω από τα 90 ευρώ που έδειχνε το Νοέμβριο. Γιατί έχει σημασία αυτό; Γιατί οι λογαριασμοί – «φωτιά» που παραλαμβάνουν τις ημέρες αυτές οι καταναλωτές αντανακλούν τιμές φυσικού αερίου Νοεμβρίου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για όσα έπονται.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο οι τωρινές αυξήσεις, μέρος των οποίων «σβήνει» το πακέτο που ανακοίνωσε το Σάββατο ο πρωθυπουργός, αλλά οι ακόμη μεγαλύτερες που ακολουθούν. Και κυρίως ότι δεν υπάρχουν επιλογές, καθώς κάθε κράτος- μέλος της ΕΕ καλείται να τα βγάλει πέρα μόνο του, όπως απέδειξε ξανά η ατολμία των ευρωπαίων ηγετών στην Σύνοδο Κορυφής της Πέμπτης να συμφωνήσουν σε μια ενιαία γραμμή.
Τι βλέπουν τα χρηματιστήρια και δίνουν τιμή 134 ευρώ για το αέριο και ποιός ξέρει πόσο υψηλότερα για τις επόμενες εβδομάδες; Οτι η ενεργειακή κρίση που είναι κυρίως γεωπολιτική θα συνεχιστεί, όπως και το μπρα ντε φερ για τον Nord Stream 2, μαζί με τη στρατιωτική απειλή κατά Ουκρανίας, κρατώντας την Ευρώπη «όμηρο» της Ρωσίας, μέσω της οποίας καλύπτει το 60% των αναγκών της σε αέριο. Βλέπουν ότι τα αποθέματα αερίου στην ΕΕ, που όπως αποκάλυψε πρόσφατα η Επίτροπος Σίμσον, βρίσκονται εν μέσω χειμώνα στο 62% της διαθέσιμης χωρητικότητας -12 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τα συνήθη επίπεδα προηγουμένων ετών – θα παραμείνουν χαμηλά. Αντιλαμβάνονται ότι το χάσμα Βορρά – Νότου είναι πολύ βαθύ για να κλείσει, με τις βόρειες χώρες, όπως η Γερμανία, να αρνούνται μεταρρυθμίσεις στην χονδρική, εξαιτίας μεταξύ άλλων της ασφάλειας που τους προσφέρουν το πλουσιότερο ενεργειακό μείγμα, οι πολλές διασυνδέσεις και η καλύτερη λειτουργία των αγορών τους.
Τα σενάρια τρόμου για το 2022
Σε ένα τέτοιο αυτοτροφοδοτούμενο σπιράλ ανόδου, παραμένουν όλες εκείνες οι προϋποθέσεις για να συνεχιστεί το ράλι τιμών μέχρι το πέρας του ευρωπαϊκού χειμώνα, δηλαδή μέχρι να έρθει η φυσιολογική μείωση της ζήτησης που φέρνει η άνοιξη. Και κάπου εδώ αρχίζουν τα σενάρια τρόμου: Το Νοέμβριο, η μέση τιμή χονδρικής στο ρεύμα 228 ευρώ/ μεγαβατώρα, μεταφράστηκε σε 300 ευρώ λιανική για το Δεκέμβριο, ήτοι 30 λεπτά η κιλοβατώρα. Το πρώτο 20ήμερο του Δεκεμβρίου η μέση χονδρική διαμορφώνεται, σύμφωνα με πηγές της αγοράς, στα 237 ευρώ.
Στο καλό σενάριο όπου ο μήνας κλείσει σε αυτά τα επίπεδα, τότε η λιανική τον Ιανουάριο θα κινηθεί στα 310-312 ευρώ, ήτοι 31 λεπτά η κιλοβατώρα. Στο κακό, όπου η τιμή χονδρικής στην Ελλάδα θα συνεχίσει να έχει μπροστά το τρία (316,34 ευρώ σήμερα, https://www.energylive.cloud/), κάποιες εκτιμήσεις μιλούν για μέσον όρο Δεκεμβρίου στα 270 ευρώ. Εφοσον επαληθευτεί, τότε μεταφράζεται σε τιμές κιλοβατώρας… 35 ευρώ στη λιανική για τα τιμολόγια Ιανουαρίου, πυροδοτώντας ακόμη μεγαλύτερες αυξήσεις σε τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης, όπου ήδη καταγράφονται ανατιμήσεις.
Σε ένα παρόμοιο σενάριο και εφόσον τα επόμενα μέτρα στήριξης συνοδευτούν από εισοδηματικά ή άλλα κριτήρια, είναι προφανές ότι πολλές χιλιάδες καταναλωτές θα βρεθούν από το νέο έτος εκτός επιδότησης, άρα σε μεγάλη αδυναμία να ανταπεξέλθουν στους λογαριασμούς τους, με κίνδυνο να γεννηθεί μια νέα γενιά κακοπληρωτών.
Σενάρια επεξεργάζεται φυσικά και το οικονομικό επιτελείο. Σύμφωνα με πληροφορίες, εφόσον η μέση τιμή του φυσικού αερίου για το 2022 διαμορφωθεί στα 70 ευρώ ανά μεγαβατώρα – έναντι 20 ευρω πέρυσι, χρονιά των lockdowns – οι απώλειες για το ΑΕΠ μπορεί να ξεπεράσουν ακόμη και τα 4 δισ. ευρώ. Η αιτία είναι ότι η αύξηση αφορά τις εισαγωγές, δηλαδή πλήττει κατευθείαν την «καρδιά» της οικονομίας.
Τι θα συμβεί όμως αν η μέση τιμή αερίου το 2022 καταλήξει 30% υψηλότερη των παραπάνω προβλέψεων; Διότι αυτό προκύπτει αν ρίξει κανείς μια ματιά στα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης για όλο το 2022. Τα futures δείχνουν 130,28 ευρώ για το πρώτο τρίμηνο του επόμενου έτους, 83,50 ευρώ για το δεύτερο, 80,10 ευρω για το τρίτο και 80,99 ευρώ για το τέταρτο. Διαμορφώνεται δηλαδή ένας μέσος όρος για το φυσικό αέριο το 2022 στα 93,71 ευρώ!
Πότε θα δούμε ξανά το αέριο στα 30 ευρώ
Τα πάντα δείχνουν μεγάλη άνοδο τιμών, η αγορά βλέπει δεκαετία με σκαμπανεβάσματα και κάθε μέρα που περνάει φαίνεται να επιβεβαιώνεται ότι η παρούσα κρίση θα είναι η πρώτη από πολλές που θα ακολουθήσουν. Χαρακτηριστικές, οι προβλέψεις της προθεσμιακής αγοράς για την ανοιξη του 2022. Ναι μεν οι τιμές πέφτουν για πρώτη φορά κάτω από τα 100 ευρώ η μεγαβατώρα, αλλά μην φανταστεί κανείς ότι υποχωρούν σε επίπεδα 30-50 ευρώ, όπως την άνοιξη και το καλοκαίρι του 2021. Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης δείχνουν 85 ευρώ για τον Απρίλιο του 2022, 81 ευρώ για το Μάιο, 79 ευρώ για τον Ιούνιο και 82 ευρώ για το χειμώνα του 2022. Με βάση τη σημερινή εικόνα της προθεσμιακής αγοράς, που ναι μεν αλλάζει μέρα με τη μέρα, αλλά δεν παύει να αποτελεί μια προβολή στο χρόνο με βάση τα σημερινά δεδομένα, τιμές 33-34 ευρώ / μεγαβατώρα στο φυσικό αέριο θα δούμε ξανά από το… γ’ τρίμηνο του 2023.